Een doyenné

Sinds ik ontdekt heb dat ons dorp bij Chazelle een doyenné is geweest die onder Cluny viel, heb ik geprobeerd uit te vinden wat een doyenné is. Het woordenboek geeft weinig uitsluitsel; voor Van Dale is het gewoon "(RK) een dekenaat". Wikipedia is al wat duidelijker.

De toren en dekenij van de doyenné van Bezornay

Een dekenaat is een bestuurlijke tussenlaag binnen een bisdom, en verenigt een aantal parochies. Een bisdom kent normaal gesproken een aantal dekenaten. Het hoofd van een dekenaat, de deken, woont in een dekenij.
Langzaam kwam ik er achter, dat in onze directe omgeving nogal wat doyenné's zijn. Om er maar een paar te noemen: Saint-Hippolyte, Bezornay, Jalogny, Chazelle, Mazille... Die liggen allemaal in binnen een cirkel met een straal van ca. 15 km.
Nou is Wikipedia natuurlijk niet alleenzaligmakend, en toen ik weer op zo'n stuk R.K. beddengoed stootte in een boekje over Cluny, vond ik een logischer, tweede definitie. Daar stond in dat een dekenaat een agrarische eenheid is met het doel een abdij van agrarische produkten te voorzien. En dan lijkt het aantal dekenaten in de buurt van Cluny opeens zo gek nog niet.
In het gehucht Bezornay, vlak bij Saint-Vincent-des-Prés ligt zo'n doyenné. We waren er al eens langs gereden, en vonden niet veel meer dan een stuk verdedigingsmuur met een toren en een poort, en bij de ingang stond een bord met "verboden toegang, werk in uitvoering". Vanaf de ingang waren nog duidelijk de sleuven en de uitsparingen in de toren te zien waar ooit de opgetrokken valbrug in viel.

De muur met kantelen

toen we er voor de tweede keer kwamen was er niemand te zien, dus gluurde ik toch even door de poort naar binnen. Het bleek inderdaad om een ommuring met kantelen te gaan, en binnen die ommuring, omgebouwd tot woonhuis stond een kapel. Om die wat beter te bekijken hoefde ik geen wetten te overtreden en terreinvredebreuk te plegen; toen ik het weggetje voor de ingang een stukje afliep liep ik bijna letterlijk tegen de kapel aan, die aan de buitenkant een nogal zeldzaam bouwelement heeft, een apsis rustend op een zg.n. "demi-cône renversée" (omgekeerde halve kegel).
Deze constructie is ooit toegepast in Cluny III, binnen de kerk, en bestaat nu ook nog in de kerk van Semur-en-Brionnais. Deze wijsheid heb ik overigens niet van mezelf, maar is van mijn standaardbron afkomstig. Op zijn site staat trouwens een heel handig "glossaire" (woordenlijst), waar een groot aantal termen gebruikt in romaanse architectuur worden uitgelegd. Daarnaast heb ik zelf een geïllustreerde, Nederlandese vertaling van dit glossaire gemaakt.

Met enige trots kan ik vermelden, dat niet alleen mijn foto's inmiddels op de site staan, maar dat ook de definitie van doyenné iets is aangepast om het landbouwkarakter van zo'n dekenaat wat beter recht te doen.

Praktische informatie (met dank aan Eduard van Boxtel) :
Voormalige kapel (woonhuis) Saint-Pierre in Bezornay (Saint-Vincent-des-Prés), 11de eeuw, 3*

Voor onze eigen website klik hier.

De apsis van de kapel met twee verdiepingen