Ik heb er een hard hoofd in

Laatst was hier een lezing over “le culte celte des têtes coupées”, naar aanleiding van een paar ingemetselde gebeeldhouwde hoofden in de muren van de romaanse kerk in Santilly.

Santilly

De herkomst van dit soort zaken is onduidelijk, en wordt meestal toegeschreven aan de Kelten tijdens de Gallo-Romeinse periode. De lezing bracht de kopjes in diverse romaanse kerken in verband met koppensnellers en “simpele” onthoofdingen, van Papua’s in Nieuw-Guinea via indianenstammen in Zuid-Amerika naar de Griekse en Romeinse mensenoffers. Het hele verhaal riekte sterk naar “Waren de Goden kosmonauten” van von Däniken en zaken beschreven in “Jezus leeft en woont op Venus” van Christopher Evans.

Modillons - Saint-Laurent-en-Brionnais

Ook na de lezing bleef ik me afvragen wat nu de achtergrond is van deze kopjes is. En dan gaat het niet over de romaanse modillons die aan de dakrand van kerken is aangebracht. Die tonen vaak een groot scala van verschillende, vaak groteske koppen, maar ook van dieren, handen of geometrische patronen (bijv. Saint-Laurent-en-Brionnais). Dat soort versieringen ligt voor de hand als je de relatief kleine stenen consoles onder een dakrand wilt bewerken.
Een ander voorbeeld is het timpaan van de kerk in Ormes. Dat is, althans volgens diverse informatiebronnen, een overblijfsel van de Gallo-Romeinse (in oorsprong vaak keltische) godenverering, die nog een tijd lang, en zeker op het platteland, naast het Christendom is blijven bestaan.

Sucellus - Ormes

Het kopje daar zou de god Sucellus, de god met de (houten) hamer, voorstellen. En voor een agnostische beschouwer is er niet veel verschil tussen de voorstelling van een Majestas Domini op een timpaan en een God met de houten hamer.
Ik ben meer benieuwd naar de achtergrond of betekenis van de solitaire koppen, die schijnbaar zonder enige logica zijn aangebracht op wanden van kerken of klokkentorens. Een aardig voorbeeld is te zien aan de klokkentoren van de kerk in Saint-Gengoux-le-National.
Ze zijn aan een relatief groot aantal romaanse kerken in Saône-et-Loire te vinden. Wie weet waar ze hun oorsprong vinden mag het zeggen….

Saint-Gengoux-le-National

Hier vindt u de link naar de website van La Tuilerie de Chazelle .