Dichterlijke vrijheden

Altaar - Avenas (69)

Tijdens onze vele bezoeken aan romaanse kerken besteed ik doorgaans veel aandacht aan bouwkundige details (zuilen, kapitelen, bogen), en relatief weinig aan de religieuze zake in diezelfde kerk (altaar, doopvonten, heiligenbeelden).

Madonna met kind -
Saint-Huruge

Een enkele uitzondering daargelaten uiteraard; als het altaar erg fraai is (Avenas, 69 bijvoorbeeld) of als één van de heiligenbeelden een eerbiedwaardige ouderdom heeft (zoals in Saint-Huruge, 71).
Toch verdient het aanbeveling om je ogen ook bij minder oude zaken goed open te houden. En dan gaat het niet alleen om de esthetische waarde van sommige beelden, maar ook om afwijkingen van de “norm”.
Dat er een “norm” bestond voor heiligenbeelden had ik me nooit gerealiseerd, maar dat is achteraf gezien wel logisch. De kerkgangers waren, zeker in een ver verleden, ongeletterd, en ook al schreef je 100 x Sint-Pieter onder een beeld, voor een analfabeet was het feit dat de man altijd afgebeeld werd en wordt met één of meer sleutels in de hand een beter herkenningspunt dan geschreven tekst.

Sint-Agathe (Wikipedia)

Zo heeft elke heilige zijn of haar eigen protocol: Sint-Jacob de meerdere draagt altijd een paar Sint-Jacobsschelpen bij zich, Sint-Dionysius van Parijs heeft altijd zijn hoofd in zijn handen, Sint-Agatha draagt doorgaans een bord of dienblad waar haar afgesneden borsten op zijn gedrapeerd en draagt een olijftak, Sint-Fiacrius draagt altijd een spade, enz. Elke heilige heeft dus zijn eigen beeltenis, en of je nu een heiligenbeeld in Parijs, Lyon of Marseille bestelt, hij of zij ziet er altijd ongeveer hetzelfde uit.

Sint-Agatha - Jambles

Maar niet elk heiligenbeeld komt uit een fabriek. Er zijn er ook die door een plaatselijke beeldhouwer, houtsnijder of ambachtsman worden gefabriceerd, en die kunnen zich wat dichterlijke vrijheden veroorloven.


In de kerk van Jambles kwamen we een beeld tegen van Sint-Agatha, zo te zien nog steeds in het bezit van haar borsten, en met een kruis in haar hand in plaats van een olijftak.



In dezelfde kerk kwamen we een nogal grafische voorstelling tegen de Heilige Drie-eenheid…

Heilige Drie-eenheid - Jambles

Saint-Fiacre
(foto Christophe
Finot - Wikipedia)

In Sassangy liepen we Sint-Fiacrus tegen het lijf. Deze heilige zag er redelijk modern uit, en had niet alleen een spade in zijn hand, maar hij had ook een gieter bij zich. Niet erg onderlegd zijnde in het herkennen van Rooms-Katholieke heiligen, dacht ik dat het om een beeldje van Hendrik-Jan de tuinman ging in plaats van om de beschermheilige van hoveniers….

Saint-Fiacre - Sassangy

Hier vindt u de link naar de website van La Tuilerie de Chazelle .