Omdat we een uurtje over hadden

Notre-Dame - La Rochepot

Op de dag waarop we achtereenvolgens Saint-Sernin-du-Bois (museum), Dracy-lès-Couches (kerk ruïne in de rimboe) en Collonge-la-Madeleine (kerkinterieur) op het programma hadden staan, zat er tussen de voorlaatste en laatste plaats nogal wat tijd.

Château - La Rochepot

In de brandende zon ergens gaan zitten wachten, of op zoek gaan naar hier niet zo dik gezaaide terrasjes, of proberen nog en andere kerk te vinden in een gebied waar we eigenlijk alles al wel zo'n beetje gezien leken te hebben was geen reële optie. Maar toen ik even op de kaart keek zag ik dat we vlakbij de Côte d'Or, en beter nog, vlak bij La Rochepot zaten. En dat had een kerk die we nog niet hadden gezien!

Annunciatie

Zodoende waren we voor 14h00 al in La Rochepot, een kerk die ik alleen kende van het uitzicht erop vanaf het kasteel La Rochepot (ook warm aanbevolen, overigens!). We hadden mazzel; de kerk was open, en de kapitelen in de kerk waren ook zeer de moeite waard.

Biliam en de engel

Er zijn een aantal verhalende kapitelen, maar ook wat kapitelen met bladmotieven. De kerk zelf is zowel van binnen als van buiten heel aardig, en bovendien kijk je vanaf het kerkhof tegen het pittoreske kasteel op. En toen we deze kerk bekeken hadden, waren we redelijk op tijd voor onze afspraak bij de mairie in Collonge-la-Madeleine!

Notre-Dame chevet

Klik hier voor de website van La Tuilerie de Chazelle.

Mont-Saint-Vincent – Musée Archéologique Jean Régnier

Dit museum is tussen april en oktober geopend op zaterdag en zondag tussen 15h00 en 18h00, en is gratis toegankelijk.

Het museum

De collectie van het (piepkleine) museum bestaat uit o.a. een Merovingische sarcofaag uit Curtil-sous-Burnand, een aantal stukken en stukjes vuursteen, wat oude munten en een bovenverdieping gewijd aan romaanse architectuur.
De eerste keer dat we dit museum bekeken was tijdens een dagje uit met een grote groep mensen van het Office de tourisme in Saint-Gengoux.

Open!

Tijdens ons vluchtige eerste bezoek leek de eerste verdieping niet veel meer te herbergen dan een paar maquettes, tekeningen en foto's van de kerken in Mont-Saint-Vincent en Gourdon.
Toch dacht de maker van Bourgogne Romane te weten dat er nog iets meer op romaans gebied te vinden was.

Begane grond

Uit een heel andere blog moge blijken dat we bovengenoemd museum nog een keer tevergeefs opnieuw probeerden te bezoeken.

Eerste verdieping

Uiteindelijk besloten we om het weer opnieuw te proberen, op de terugweg van een bezoek aan een voormalige steenfabriek in Ciry-le-Noble. Dit keer hadden we meer geluk. Het museum bleek open, de benedenverdieping bleek inderdaad geen romaanse resten te herbergen, zodat we al vrij snel naar boven wilden gaan. Onder aan de trap zaten twee met cellotape afgeplakte lichtschakelaars en een stukje papier met het opschrift "Niet aankomen!".

De stoel

Het leek erop dat de schakelaars bij het aanzetten een kortsluiting zouden kunnen veroorzaken. We moesten dus de bovenverdieping bij het licht dat door de ramen viel bekijken. De maquettes, foto's en tekeningen waren er nog steeds, maar in een donkere hoek van het zaaltje vonden we een keukenstoel met drie stukken steen met het opschrift "zeldzame resten van de priorij", en daarnaast, op een houten kistje, een modillon met een Atlante.

75 % van de collectie

Volgens wikipedia: Een atlant of telamon is in de architectuur en beeldhouwkunst een zuil in de vorm van een mannenfiguur die het hoofdgestel van een gebouw draagt. De naam atlant is afgeleid van Atlas (genitief: Atlantos), de mythologische hemeldrager.
Dat bleek dus de hele romaanse collectie van het museum te zijn. En zeg nou eerlijk, een museum waar de romaanse stukken op een keukenstoel passen, dat is toch iets bijzonders?

De overige 25%

Klik hier voor de website van La Tuilerie de Chazelle.

Paray-le-Monial – Chapelle Saint-Michel

De Basilique du Sacré-Cœur in Paray-le-Monial is normaal altijd open voor het publiek, op de Chapelle Saint-Michel na die zich boven de narthex bevindt.

Chapelle Saint-Michel

Die kapel is alleen toegankelijk tijdens een rondleiding, in juli en augustus dagelijks om 14h30 à € 5.00 pp. Reden dus om een her-bezoek te plannen rond die tijd. De rondleiding begint in de narthex, en gaat vervolgens naar de kapel, de kerk zelf, de kruisgang met de tuinen en vervolgens nog langs het renaissance stadhuis.

Imposte

We waren speciaal niet in het weekend gegaan, maar op een weekdag om de drukte te mijden. Uiteraard wisten we niet dat een van de regelmatige pelgrimages met bijbehorende serie lezingen, die zich uitstrekte over een aantal dagen, die middag de pelgrims een vrije middag had gegeven. We waren dus niet echt de enigen die de rondleiding deden….

Imposte

Een uitgebreide beschrijving van de kerk én de kapel is te vinden bij Bourgogne Romane. De kapel kijkt uit op het schip en koor van de kerk, iets wat je uiteraard alleen tijdens zo'n bezoek kunt zien. De kapel zelf is tamelijk sober, maar heeft een aantal verschillende impostes, allemaal met hun eigen versieringen.

Imposte

Tip voor een bezoek: probeer uit te vinden wanneer er een pelgrimage is, en plan de bezoekdatum op een andere dag!

Imposte

Klik hier voor de website van La Tuilerie de Chazelle.

Musée Raymond Rochette – Saint-Sernin-du-Bois

Een museum dat alleen op afspraak te bezichtigen in vind je niet zo vaak.

Donjon

We waren dan ook nogal verrast toen we na lang zoeken op internet vonden dat je voor bovengenoemd museum een afspraak moest maken. Dat kon via een contactformulier of telefonisch tijdens een uurtje op maandagavond dat de vereniging "Amis de Saint-Sernin-du-Bois" spreekuur hield. Dat klonk vrij gecompliceerd (de wat oudere Fransen zijn doorgaans nog steeds niet erg internet-ontwikkeld), en we hadden dan ook niet veel hoop dat we nog wat zouden horen na het invullen van het contactformulier.

Kapiteel

Maar zeg nooit nooit, want in de loop van zondag kregen we een mail van een van de "Amis", die van de voorzitter opdracht had gekregen contact met ons op te nemen. Daarna was een afspraak gauw gemaakt (we wilden dat combineren met Dracy-lès-Couches én met Collonge-la-Madeleine, en dat laatste kon vanwege de mairie alleen op maandag of donderdag), zodat we als goede Nederlanders op de afgesproken dag een half uur te vroeg in Saint-Sernin waren.

De begane grond vloer

M. Baur, onze vriendelijke en kundige gids, was ook (erg on-Frans) een half uur te vroeg, dus hoefden we ook niet lang te wachten. Ik had een lijstje van romaanse zaken die daar misschien stonden meegekregen van mijn "Deep Throat", en dat bleek exact te kloppen.

De collectie Rochette

Nadat wij rustig alle zaken op de begane bekeken en gefotografeerd hadden die we wilden zien (enkele romaanse resten uit Saint-Sernin en uit Gamay, maar ook de geijkte oude schoolbank, oude munten, wat oude gereedschappen, enz.) werden we naar boven geloodst waar de echte collectie van het museum bewaard werd.

Arbeiders bij Schneider

Raymond Rochette was een plaatselijke schilder, die veel had geschilderd in de nabij gelegen staalfabrieken van Schneider in Monteau-les-Mines. Geen van Gogh, maar dat hadden we ook niet verwacht. Al met al was het hele museum dankzij de schilderijen net iets meer dan het huis-tuin-en-keuken plaatselijk museum waar elk stadje er wel een van heeft. En alsof dat nog niet genoeg was: het dakterras van de donjon waarin het museum gevestigd was bood ook een schitterend uitzicht over de omgeving.

Uitzicht over het kerkhof

Klik hier voor de website van La Tuilerie de Chazelle.

Collonges-la-Madeleine

Eglise Saint-Barthélémy- exterieur

De consequentie van het feit dat we bijna alle kerken in Saône-et-Loire al hebben bezocht, is dat de nog te bezoeken kerken doorgaans ver uit elkaar liggen, en dus moeilijk te combineren zijn. Dracy-lès-Couches ligt niet zo gek ver af van Collonge-la-Madeleine, dus die konden we mooi samen pakken.

Eglise Saint-Barthélémy- interieur

Uit ervaring wijs geworden hadden we van te voren de mairie opgebeld om te horen of ze a) de sleutel hadden en wilden uitlenen, en b) of de mairie de betreffende dag niet per ongeluk gesloten was. En dat was een goed idee, want de secretaresse vertelde ons dat de mairie weliswaar officieel om 15h00 openging, maar omdat ze vaak langer op kantoor bleef ging ze ook wat later open. Vóór 15h30 hoefden we niet op haar te rekenen.

Eglise Saint-Barthélémy- interieur

Hoewel we het gat tussen Dracy en Collonge nog hadden kunnen vullen met een andere kerk, waren we toch al iets over drieën in Collonge. De secretaresse was ook wat eerder dan "normaal", zodat we niet al te lang hoefden te wachten.
Het kerkinterieur was weliswaar niet spectaculair, maar toch aardig genoeg om de tocht te rechtvaardigen.
En bij deze werd er dus weer een niet van binnen bekeken kerk van het lijstje geschrapt!

Eglise Saint-Barthélémy- interieur

Klik hier voor de website van La Tuilerie de Chazelle.

Dracy-lès-Couches

Eén van de wandelingen rond Dracy

Op één van onze speurtochten naar romaanse kerken gingen we op zoek naar de voormalige kerk van Dracy-lès-Couches (vlakbij Couches), of de resten daarvan. De gegevens die we hadden:
Dracy-lès-Couches : vieux-cimetière (oostkant): pans de mur, tombes. Kerk is afgebroken en vervangen door een nieuwe kerk, die moet je dus niet hebben.
Via wat research hadden we gevonden, dat één van de uitgezette wandelingen rond Dracy langs die kerk kwam. Ook die wandeling hadden we kunnen traceren via internet, en we hadden zelfs een referentie gevonden naar "Ruines Eglise" op een kaart. Je zou toch zeggen dat het daarna niet zo moeilijk meer zou moeten zijn….

Het bordje

Met behulp van bovenstaande gegevens vonden we in juli 2014 een bordje dat naar "Ruines Eglise 300 m" verwees. We glibberden dat pad af (het had langdurig geregend, en de paden waren veranderd in moddersloten) en op ongeveer 300 m afstand stuiten we op een bosje rechts en op twee paden, waarvan het ene rechtdoor en het andere naar links ging. Gezien de onbegaanbaarheid van de paden besloten we er de brui aan te geven, keken opnieuw goed naar links en naar rechts langs het "pad" op weg naar de auto, en gingen onverrichterzake naar huis toe. We besloten het nog wel eens te proberen als het een tijd niet geregend had.

Weg bordje!

Dat werd uiteindelijk (bijna op de dag af!) een jaar later. Ons departement leed al enkele weken onder een hittegolf, zonder een druppel regen, dus de paden zouden geen probleem meer moeten zijn. Op de plek waar we de eerste keer het bordje met "Ruines Eglise 300 m" hadden gevonden was dat bordje inmiddels verdwenen. De bevestigingsclips zaten er overigens nog wel. Dit keer waren de paden inderdaad goed begaanbaar, zodat we bij het punt op ca. 300 m zowel het pad naar links konden nemen als een (nu droge) slootbedding rechtdoor een stuk af konden lopen.

Het pad ligt links, het bosje met kerkhof en kerk rechts

Voor ons gevoel waren we tot ca. 600 m vanaf het uitganspunt gevorderd. Op de terugweg echter, vlakbij het punt waar het pad naar links begon, lag een stapel stenen. Ik had het idee dat dat weleens alles zou kunnen zijn wat er nog over was van de kerk, maakte een foto en was al weer klaar om terug naar de auto te gaan. Mijn betere helft echter heeft (gelukkig) meer geduld, en zij klauterde een kleine verhoging op die achter "mijn" berg stenen lag. Al heel snel hoorde ik de kreet "gevonden!".

Grafsteen

Ik vond haar bij enkele grafstenen die her en der helemaal overgroeid toch nog als zodanig te herkennen waren. Vanaf "mijn" stapel stenen bleek in oost-west richting een stuk fundering te liggen, waarop hier en daar nog een stukje muur stond. En zo vonden we dus, na een hele hoop moeite, de resten van een kerk. Of dat nou echt de moeite waard was? De picknick die we na het vinden van deze kerk hielden was dat in elk geval wel!

Een stukje kerkmuur

Klik hier voor de website van La Tuilerie de Chazelle.

Cîteaux

Hoe de Fransen het presteren om bijvoeglijke naamwoorden te fabriceren die niet direct herleidbaar zijn naar hun basis zal wel altijd een raadsel bljiven.

Abbaye de Cîteaux

Een eenvoudig voorbeeld: hoe heten de inwoners van het île-de-France? Franciliens dus. Dit soort vragen kom je regelmatig tegen in quizprogramma's op TV.
Iets verder gezocht is "cistercien", afgeleid, hoe kan het ook anders, van Cîteaux, een plaatsje niet ver van Dijon waar de Cisterciënzer (Benedictijnse) kloosterorde gesticht werd. Deze orde zette zich in eerste instantie sterk af tegen de Cluniacenser orde, een kloosterorde uit, je raad het al, Cluny die volgens de abten van Cîteaux te ver af waren gedwaald van de regels van Benedictus (ora et labora, bid en werk).

Abbatiale - Cîteaux

De Cisterciënzer orde had, net als de Cluniacenser orde, een groot aantal dochters en kleindochters, waarvan een aantal in de Provence nog in goede staat verkeren, en zelfs nog steeds een praktiserend klooster zijn (zoals Sénanque).
De Cisterciënzer kloosters hadden allemaal min of meer een standaard plattegrond; je zou ze de vaders van het modulaire bouwen kunnen noemen. Het oorspronkelijke moederklooster van Cîteaux hield op te bestaan na de Franse revolutie, maar is tegen het eind van de 19de eeuw weer in gebruik genomen.

Officie - Cîteaux

Helaas is het merendeel van de gebouwen zoals de abdijkerk, de kloostergang, etc. verwoest en in moderne stijl herbouwd. Toch leek het ons aardig om dit moederklooster een keer te bezoeken. Er zijn georganiseerde rondleidingen, die via internet geboekt kunnen worden.
Zoals we hadden verwacht zijn er buiten de middeleeuwse bibliotheek en het noviciat geen oude gebouwen meer op het terrein.

Chapelle - Cîteaux

De rondleiding begint in de ontvangsthal, waar een (fraaie) fototentoonstelling een overzicht geeft van de strikte dagindeling zoals die Benedictus voor ogen stond. Na deze introductie in het kloosterleven volgt een overzicht van waar de Cisterciënzers nog steeds of weer actief zijn (buiten Europa in o.a. Indonesië, de VS, Zuid-Amerika, enz.).
Vervolgens volgt een kort bezoek aan de cellen onderin de bibliotheek en aan de eerste verdieping van dit gebouw, dat een mooie collectie kopieën van verlichte miniaturen huisvest (de originelen bevinden zich in Dijon).

Bibliotheek - Cîteaux

Het noviciat toont een aantal zaken waar de monniken zich mee bezig hielden / houden, en ten slotte werd er nog een film vertoond die het kloosterleven als onderwerp had.
Van de oorspronkelijke (houten) kerk is alleen de funderingomtrek te zien in gewapend beton; hetzelfde geldt voor het hospitaal. Heel kort gezegd: wie geïnteresseerd is in de geschiedenis en ontwikkeling van Cîteaux komt niet erg aan zijn trekken. Diegenen daarentegen die veel interesse hebben in de religieuze achtergrond van de huidige kloosterlingen kunnen hun hart ophalen.

Torenvalk - Cîteaux

Toch blijft het interessant om een uurtje op historische grond te toeven….
Klik hier voor de website van La Tuilerie de Chazelle.

Herbezoek

Om redenen die te ingewikkeld zijn om uit leggen (de voornaamste was nieuwsgierigheid) besloten we om de Eglise Notre-Dame-de-l'Assomption in Gourdon nog eens opnieuw te bekijken.

Luxure (wellust)

De eerste keer dat ik van deze kerk hoorde was jaren terug, toen een paar Schotten die hier een gîte huurden vertelden dat ze naar Gourdon wilden omdat daar zo'n bijzondere kerk stond. Ook wij bezochten die kerk in 2007 voor het eerst.
Eén van de zaken die dit keer op het programma stond was het vastleggen van de kapitelen, waarvan er een kleine honderd aanwezig zijn, en waarvan ik er slechts 17 had gefotografeerd. Op een mooie, zonnige dag pakten we de picknickspullen in de auto en reden naar Gourdon.

Monstres anguipèdes (onderlijf heeft de vorm van een slang)

Mijn vaste bron meldde: " In Gourdon zijn het vooral groepen van primitieve kapitelen met veel op elkaar lijkende leeuwen, monsters, koppen en bladmotieven, met her en der een enkele menselijke figuur.".

Dat klopte inderdaad, hoewel er ook een handvol kapitelen zijn met bekende thema's, zoals enkele van de hoofdzonden of andere ondeugden; wellust, verleiding, hebzucht, laster, losbandigheid.

Monstres léonins à face humaine (leeuwachtigen met menselijk gezicht)

Deze informatie, en waar de betreffende kapitelen te vinden zijn vond ik in een foldertje dat in de kerk lag. Naast deze kapitelen heeft de kerk ook een aantal fraaie fresco's of overblijfselen daarvan. De kerk is erg licht, wat het bekijken van de diverse decoraties erg vergemakkelijkt.
Ook de buitenzijde van de kerk heeft aardig wat beeldhouwwerk, zoals een grote hoeveelheid modillons met geometrische thema's, maar ook met menselijke koppen, dierenkoppen, plantaardige motieven, houtkrul motief, enz.

Modillons

Zelfs de ondersteuningen van de daklijst van de klokkentoren (1889!) zijn rijkversierd.
Na een goede drie kwartier rond gekeken te hebben zetten we ons tafeltje en kampeerstoelen op in de schaduw van de kerk en genoten we van onze welverdiende picknick. Thuisgekomen had ik daarna nog een aardige klus aan het bewerken van tussen de 150 en 200 foto's. En dan merk je, dat in je ijver om alles systematisch te fotograferen twee kapitelen, in een hoog raam boven de ingang van de kerk, hebt overgeslagen!

Daklijst klokkentoren

Klik hier voor de website van La Tuilerie de Chazelle.

Verjaardagsuitje

Een gewoonte die ik van mijn partner heb overgenomen is, om op mijn verjaardag een speciaal uitje te organiseren in plaats van zoals ik dat vroeger gewend was de dag op het werk door te brengen.

Sainte-Madeleine, facade

Eén van de dingen die ik al heel lang op het lijstje had staan was Vézelay. Ik was daar ooit in 2004 en 2007 een keer geweest, en hoewel ik altijd nogal uitbundig met de camera te keer ga, had ik van die bezoeken in totaal slechts 5 foto's in mijn archief. Bovendien kon ik me niet herinneren dat die kerk veel indruk had gemaakt; waarschijnlijk niet dus. Reden genoeg om ongeveer twee en een halfuur in de auto te gaan zitten voor een gedegen her-bezoek. Vanwege de lange reistijd waren we vrij vroeg op pad gegaan, zodat we op tijd waren voor de Gregoriaans gezongen mis.

Sainte-Madeleine, narthex

Dat bleek voor mij toch wat te veel van het goede, zodat ik na een minuut of tien besloot de mis de mis te laten en de narthex en de buitenzijde van de kerk rustig te gaan bekijken. Mijn partner had het na een half uur ook wel gezien, en samen bekeken we de kapitelen van de narthex. Tegen de tijd dat de mis afgelopen was, besloten we te gaan lunchen, waarna we langs diverse middeleeuwse huizen door het centrum weer terug liepen naar de basiliek.

Sainte-Madeleine,interieur

Daar konden we nu op ons gemak de binnenzijde van de kerk en de kapitelen bekijken. Jammer genoeg was de crypte wegens werkzaamheden gesloten, die ging over een paar weken pas weer open. Waarom ik die kerk ooit als niet erg interessant had afgeschreven werd me na het zien van het geheel en van elk volgend kapiteel minder duidelijk…. Enfin, een vergissing is menselijk, niet waar?

Sainte-Madeleine,kapiteel

Inmiddels was het Musée de l'oeuvre Violet Le-Duc geopend, waar o.a. een aantal oorspronkelijke kapitelen uit de basiliek tentoongesteld waren (de basiliek zelf herbergt naast veel originelen een beperkt aantal kopieën). Ook dat museum bleek zéér de moeite waard te zijn.

La Cordelle

Vervolgens gingen we op zoek naar een kapel die net buiten de muren van Vézelay lag, La Cordelle of La Chapelle de Sainte-Croix. Het pad dat we volgden, voerde langs het kruis dat is opgericht ter herinnering aan Bernard van Clairvaux' oproep tot de tweede kruistocht in 1146.

Monument Bernard van Clairvaux

Weliswaar bleek Vézelay zéér de moeite waard, maar na een lange rit, een uitputtend bezoek aan basiliek en museum en nog een goede twee en een half uur rijden voor de boeg vonden we het welletjes. Hoewel, welletjes…

Saint-Père, Notre Dame

We hadden via Bourgogne Romane de tip gekregen dat Saint-Père een interessante gotische kerk had, en daar kwamen we toch weer langs op de terugweg. En passant, tussen de parkeerplaats waar we de auto achter lieten en de Notre-Dame vonden we ook nog de resten van een oude romaanse kerk, de Saint-Pierre.

Saint-Père, Saint-Pierre

Onze dag kon inmiddels niet meer stuk. Alleen jammer dat de crypte gesloten was….

Klik hier voor de website van La Tuilerie de Chazelle.