zaterdag 20 april 2013

Een dakloze

Een tijdje terug las ik in ons plaatselijke leugenaartje dat er een oude, vervallen kapel was in Verchizeuil, een gehucht bij Verzé, die in zo slechte staat verkeerde dat de plaatselijke pompiers hadden besloten het dak af te dekken met grote zeilen, teneinde het inwendige te beschermen tegen de elementen.

De Chapelle Saint-Criat in Verchizeuil
Nou had ik noch ooit van die kapel gehoord, noch van het gehucht. Maar op een dag, op zoek naar iets héél anders, kwamen we door Verchizeuil en herinnerde ik me iets over een oude kapel. We waren het dorp nog niet in of we zagen al een bordje met "Chapelle Saint-Criat" dat rechtsaf wees, een bospad op. We sloegen af en eindigden op een modderig pad, dat af en toe vrij steil omhoog en weer omlaag ging, en we besloten dat pad zo goed en zo kwaad als het ging te volgen. Nadat we letterlijk bijna een kilometer door hadden gemodderd stonden we met de auto aan de voet van een vrij steile heuvel. We lieten de auto voor wat die was, en wandelden het laatste stukje naar boven. Op het kaartje is goed te zien waar de kapel ligt.

Absis van de Chapelle Saint-Criat in Verchizeuil
Vanaf Verchizeuil loopt er een pad langs de bosrand naar het zuid-westen. Nadat het pad de velden ingaat, maakt het een duidelijke bocht naar rechts; aan het eind van die bocht ligt, ook rechts, een klein wit vlekje. Inzoomen laat goed de omtrekken van een gebouwtje zien. Terwijl ik dit schrijf zit er, en dat is goed te zien op de satellietfoto, geen dak op de kapel. De foto dateert dus van een tijdje voor de actie van de pompiers. Als in de settings van Google maps "labels" staat aangevinkt, is de naam van de kapel ook op de kaart te zien.

Over de kapel zelf valt weinig te vertellen. Men is begonnen met dakspanten aan te brengen, maar waarschijnlijk is nu het wachten op een nieuwe zak met subsidiegeld om dakpannen te kunnen kopen.

De kapel dateert waarschijnlijk uit de elfde eeuw en was oorspronkelijk opgedragen aan Saint-Martin. De wat vreemde naam is mogelijk een verbastering van de naam die de kapel vervolgens kreeg, Saint-Christ. De kapel schijnt ooit een bedevaartsoord te zijn geweest voor moeders met kinderen die aan rachitis (Engelse ziekte) leden. De remedie was wat steen af te schrapen van het altaar en dat door hun pap te roeren. De moeders en de kinderen beklaagden zich luidkeels (crier in het Frans, met als tegenwoordig deelwoord criant) over de pijn, en de naam van de kerk veranderde geleidelijk van Saint-Christ in Saint-Criat. En behalve dit verhaal valt er verder bitter weinig te vertellen over deze fraai gelegen, maar erg vervallen kapel...

Praktische informatie (met dank aan Eduard van Boxtel) :
Voormalige kapel Saint-Criat in Verchizeuil (Verzé), 11de eeuw, 1*

Voor onze eigen website klik hier.

Interieur van de Chapelle Saint-Criat in Verchizeuil

zaterdag 6 april 2013

Zoekt en gij zult vinden?

Wij hebben een klant in Donzy-le-National, en in dit dorp staat ook een romaanse kerk.

Het kerkje van Donzy-le-National
In eerste instantie (van buiten af) leek die weinig interessants te bieden te hebben, maar bij nadere beschouwing bleek de kerk een interessante absis te hebben.
Volgens mijn virtuele reisgids Le site sur l'Art Roman en Bourgogne bleek er nog een kerk, of althans resten daarvan te vinden te zijn in het gehucht Ciergues, dat onder Donzy valt. Op een dag, op weg naar huis vanaf Donzy, bleek dat we elke keer als we terug kwamen van onze klant we door Ciergues reden, maar gewoon nooit het naambordje hadden gezien.


Ciergues vanuit de lucht
Kort daarna hielden we beide ogen goed open, er was weinig verkeer op de D41 en we konden dus rustig de 3 klusters met huizen die samen Ciergues vormen, bekijken. Nodeloos te zeggen dat we niets vonden.
Onze vraagbaak kwam met het volgende antwoord : "Het gaat om een voormalige kerk, nu privé en in gebruik als cellier (kelder/opslagplaats). Locatie weet ik niet, dus ik kan je niet echt goed aangeven waar je zou moeten zijn."
Nou, daar schiet je ook niet echt veel mee op.

Foto 1 : eerste boerderij in Ciergues
De volgende keer dat we weer door Ciergues reden, stopten we bij elk kluster, en keken zo goed mogelijk rond, zonder resultaat overigens. Bij het laatste kluster parkeerden we in een zijpad, en daar was zowaar iemand bezig. We vroegen hem of hij iets van een kerk of resten daarvan wist, en hij verwees ons naar de boerderij aan de andere kant van de weg. Weliswaar konden we niet het terrein op, maar ik kon wel wat foto's van het huis en de bijgebouwen schieten. Toen ik terug naar de auto wilde lopen, kwam er uit een ander huis een man te voorschijn die wilde weten wat ik aan het doen was. Dat soort sociale controle kom je (gelukkig) nog vaak tegen in deze streek. Nadat ik uitgelegd had wat we hier zochten, vertelde hij dat we bij het verkeerde huis zochten.

Foto 5 : tweede boerderij in Ciergues
Hij wist van een oude kerk, tegenwoordig in gebruik als schuur in het middelste kluster van Ciergues. Het was niet bij het eerste, maar bij het volgende huis, en het lag aan de linkerkant van de weg. De kerk was tijdens de Franse revolutie genaast en verkocht aan een boer, en sinds die tijd was het in gebruik als schuur. Dat verhaal klonk plausibel en betrouwbaar, en dus reden we naar het volgende kluster huizen.
En ja, net zichtbaar vanaf de weg, lag een gebouwtje dat leek op een boerenschuur, en dat mogelijk een oud kerkje geweest had kunnen zijn.
Consultatie met onze romaanse guru leverde het volgende op:
"Ik heb je foto’s goed bekeken maar kan geen conclusie trekken. Er zijn nergens duidelijke gelijkenissen met een romaanse kerk te vinden. Het muurwerk op foto 5 (rechtergebouw) doet me er een klein beetje aan denken. Dat geldt evenzo voor foto 8 (rechtergedeelte). De steunberen zijn niet romaans maar zouden wel aan een kerk kunnen doen denken. Op foto 1 zie ik boven de grote poort ook een soort kopje waarvoor dit ook geldt. Het zou dus heel goed kunnen dat 1 van deze 2 gebouwen de voormalige kerk is, maar ik kan de keuze niet maken." Een foto van dit kopje staat helemaal onderaan deze blog.

Foto 8 : schuur bij tweede boerderij in Ciergues
Deze speurtocht leverde dus uiteindelijk niets concreets op, maar leerde ons iets wat we uiteraard al lang wisten: ga niet af op de eerste de beste die iets denkt te weten, maar probeer altijd nog een tweede en indien mogelijk een derde bron te raadplegen. Waarvan acte!

Voor een aantal foto's van de kerk van Donzy-le-National, klik hier.

Praktische informatie (met dank aan Eduard van Boxtel) :
Kerk Sainte-Marie-Madeleine in Donzy-le-National, 12de eeuw, 3*
Voormalige kerk (schuur) Saint-? in Ciergues (Donzy-le-National), ?de eeuw, 2*

Voor onze eigen website klik hier.

Het kopje boven de grote poort (1812)